مجید شاکری اقتصاددان و تحلیلگر مسایل ارزی در گفتگو با اگزیم نیوز با اشاره به اینکه در شرایط کنونی طرف مقابل با تداوم فشار امنیتی و سیاسی از یک سو و القای جنگ روانی با انتشارخبرهای ناامید کننده سعی دارد که در کوتاه مدت ثبات بازار را هدف قرار دهد، اظهار داشت: تصمیم امروز مقامات ایران برای مقابله به مثل خروج امریکا از برجام و کاهش تعهدات برجامی می تواند در کوتاه مدت ریسک های زیادی را بربازار ارز تحمیل کند اما در بلند مدت بسته به واکنش امنیتی از سوی ایران اگر بر نقاطی تاکید شود که طرف مقابل برای اقتصاد ایران بحران سازی کرده است می تواند باعث بازشدن دست ما در مسایل مالی و کانال های تجارت جهانی شود.

وی با تاکید براینکه فشارهای امنیتی و سیاسی در ابعاد مختلف و القای جوروانی منفی بازار را در کوتاه مدت بانوسان همراه می کند، یادآور شد چیزی که اکنون بر بازار ارز فشار وارد می کند خود دلار نیست بلکه نحوه قیمت گذاری دلار است.

این تحلیلگر مسایل ارزی در ادامه با بیان اینکه در شرایط مختلف و فراز و فرودهای سیاسی  نیازهای ارز متفاوت و براساس شرایط روز نرخ های ارزی تعریف می شود، گفت: فرمول به کار گرفته شده برای محاسبه قیمت ارز در کوتاه مدت به این معنا نیست که در بازار هم همان محاسبات مدنظر قرار گیرد بلکه باید حرکت سیاستگذار در مسیری باشد که در بلند مدت یک نرخ تعادلی مبنا قرار گیرد.

وی افزود: واقعیت این است که در بلند مدت این اتفاق رخ می دهد اما در کوتاه مدت طرف تحریم کننده سعی دارد با تداوم فشارها اقتصاد کشور را تحت تاثیر نوسانات بازار ارز قرار دهد. در این شرایط ارز حدود 9 هزار تومانی برای واردات گران تمام می شود اما ارز با قیمت 15 هزارتومان برای خروج سرمایه که می تواند شامل خرید ارز و نگهداشتن آن در خانه هم بشود، قابل قبول است.

به گفته شاکری ذخیره دارایی ارزی بانک مرکزی به اندازه کافی است اما به صورت اسکناس نیست بلکه سیگنال خارجی بانک مرکزی در حساب های مختلف به صورت حواله است، یعنی بنابراین بانک مرکزی با توجه به نحوه مداخله اش که فروش بالاتر از قیمت و خرید و بالاتر از قیمت تعیین شده است، عملا در وضعیت ایده آل و به لحاظ تئوری میزان مصرف آن صفر است و حتی در شرایطی مانند سال گذشته می تواند به شکلی باشد که خالص خرید بانک مرکزی حتی مثبت باشد و در همان زمان نرخ کاهش پیدا کند، موردی که سال 97 نیز آن را تجربه کردیم .

وی افزود: اما نکته ای که وجود دارد در مورد حواله و سیاست های رسمی است که می تواند تهدید واردات بکند یعنی  محدود سازی واردات را به دنبال داشته باشد. اما اینکه چرا اکنون نرخ بالا رفته به این دلیل است که نرخ کف تهران در درهم دوبی محاسبه شده بعد از آن نرخ فردایی و سبزه میدان محاسبه می شود و از آنجا فروش نقدی تهران به دست می آید که سیر این شرایط و فشار طرف مقابل بر نرخ درهم باعث افزایش قیمت ها شده است.

شاکری راهکار خروج از این بحران را رویکرد تسریع در راه اندازی بازار متشکل ارزی دانست و خاطرنشان ساخت: تا رسیدن به شرایط مطلوب در این بازار طرف مقابل فشار امنیتی و روانی زیادی را وارد می کند براین اصل  نمی شود پیش بینی برای بازار ارز متصور شد. در واقع  تصمیم امروز مقامات ایران برای مقابله به مثل خروج امریکا از برجام و کاهش تعهدات برجامی ممکن است که ریسک هایی را در کوتاه مدت بربازار ارز تحمیل کند اما در بلند مدت بسته به واکنش امنیتی از سوی ایران دارد.

این اقتصاددان یادآورشد: آنچه که قابل تفسیر است شکل اصلی تهدید یعنی نرخ درهم است که فشار اصلی را  بر بازار وارد می کند. بنابراین برای پیش بینی شرایط آینده بازار باید تنها به میزان برندگی واکنش ایران در بحث برجام، تسریع در راه اندازی و اجرایی کردن بازارمتشکل ارزی و نوع توان و حکمرانی که دولت از خود نشان می دهد تاکید کرد زیرا مجموع این عوامل می تواند مهمترین تاثیر و نقش را در آینده بازار ارز داشته باشد.

وی در پاسخ به این سوال که می توان این خوش بینی را داشت که با سیاستگذاری بازارساز در آینده نرخ ارز بازار آزاد با نرخ ارز واقعی نزدیک شود؟ گفت: ناچاریم که به این سمت حرکت کنیم تا از شرایط کوتاه مدت عبور کنیم براین اصل باید روش قیمت گذاری مان تغییر کند زیرا با توجه به تقاضای واقعی باید قیمت بسیار پایین تر از این ارقام باشد. اکنون ریسک های سیاسی هم زمان با ریسک های امنیتی به بازار ارز ایران تحمیل شده اند. اگر بانک مرکزی بتواند به یک نحوی خودش را از مسیر ریسک های امنیتی خارج کند آن هم در پوشش بازار متشکل ارزی، گام بزرگی برداشته می شود که در این صورت نگرانی زیادی برای تاثیرگذاری ریسک های سیاسی وجود نخواهد داشت. اما در صورتی که بحث شروع به کاربازار متشکل ارزی همچنان درحد خبر باشد باید گفت ریسک های امنیتی و سیاسی می تواند نقش آفرین باشد. بنابراین اولویت اقدام باید شروع به کار بازار متشکل ارزی، بازار عراق، بهبود کیفیت حکمرانی دولت باشد که در سایه آن خبرهای خوب اقتصادی شکل می گیرد.

ه گزارش  اگزیم نیوز، عبدالناصر همتی امروز در حاشیه نشست هفتگی هیات دولت در جمع خبرنگاران، درباره برنامه بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز در شرایط فعلی با تاکید براینکه براساس متغیرهای سیاسی در بازار ارزی سرمایه گذاری نکنید، اظهار داشت که بانک مرکزی همواره تدابیر و اقدامات لازم را برای مدیریت بازار ارز انجام می دهد. فضایی که در بازار ارز در 2 یا سه هفته گذشته مشاهده شد، ناشی از تنش ها و متغیرهای سیاسی بود و فاکتور اقتصادی در آن مشاهده نمی شود. نوسان های بازار ارز ناشی از متغیرهای سیاسی است و این نوسان ها هر لحظه امکان دارد با تغییر متغیرهای سیاسی، بازگشت داشته باشد.

وی توصیه کرد که در بازار ارز سرمایه گذاری نشود و افزود: فاکتورها و عوامل اقتصادی نیستند که نرخ دلار را مقداری بالا برده و نوسان ایجاد کرده اند.  انتظار می رود اتفاق هایی که تحت عنوان آثار روانی تحولات سیاسی در بازار مطرح می شود به حداقل خود برسد و مردم بر اساس متغیرهای سیاسی وارد این نوع سرمایه گذاری ها نشوند.

وی درباره زمان به تعادل رسیدن بازار ارز، گفت: بانک مرکزی در متغیرهایی سیاسی نقش ندارد و این متغیرهای سیاسی ممکن است که هر روز بالا و پایین بروند و اتفاقاتی رخ دهد و مذاکرات و توافق هایی انجام شود که هیچ کدام قابل پیش بینی نیست. بانک مرکزی از توانایی ها و امکانات لازم برخوردار است، اما بنا ندارد بر اساس فضای سیاسی و فشارهای روانی، هر روز در بازار ارز مداخلات سنگین کند. بانک مرکزی تلاش می کند که ثبات نسبی در بازار ارز وجود داشته و جلوی نوسان های خیلی شدید را بگیرد، این موضوع اکنون مهم ترین راهبرد بانک مرکزی است.

از سوی دیگر صندوق بین المللی پول در تازه ترین گزارش خود موسوم به چشم انداز اقتصادی منطقه خاورمیانه، شمال افریقا و آسیای مرکزی اعلام کرد ایران به لحاظ ذخایر ارزی در رتبه سوم منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا و آسیای مرکزی قرار دارد.  ذخایر ارزی ایران در پایان سال ۲۰۱۸ به ۱۰۸.۳ میلیارد دلار رسیده و این در حالی است که ذخایر ارزی ایران در سال پیش از آن ۱۱۱.۷ میلیارد دلار گزارش شده بود.

بر اساس پیش بینی این نهاد بین المللی با وجود تلاش های آمریکا برای فشار حداکثری به اقتصاد ایران ذخایر ارزی ایران در سال ۲۰۱۹ همچنان بالای ۱۰۰ میلیارد دلار باقی خواهد ماند و ایران رتبه سوم خود در منطقه را از نظر میزای ذخایر ارزی خود حفظ خواهد کرد.

صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است ذخایر ارزی ایران در سال ۲۰۱۹ به ۱۰۳.۲ میلیارد دلار برسد که در میان ۳۱ کشور منطقه فقط دو کشور عربستان و امارات ذخایر ارزی بیشتری نسبت به ایران خواهند داشت.

سناریوهای پیش رو برای بازار ارز

به گفته کارشناسان، بازار ارز یکی از مهمترین بازارهایی است که با وجود ریسک های سیاسی و اعلام بیانیه شورای عالی امنیت ملی  در مورد کاهش تعهدات برجامی می تواند در معرض نوسان قرار گیرد. واکاوی داده های اقتصادی نشان می دهد که بازار ارز در ماه های اخیر در سمت تقاضا مورد هجوم متقاضیان معاملاتی و سوداگری و در سمت عرضه نیز در معرض محدودیت های تحریمی، تجاری و مالی قرار گرفته است. این فشارها موجب شده تا نرخ ارز در بازار آزاد از نرخ واقعی دلار فاصله بگیرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه در کوتاه‌مدت سیاست‌گذار انعطاف کافی برای تغییر تقاضای معاملاتی و عرضه ارز را ندارد، اما جریان تقاضای سوداگرانه حتی در کوتاه‌مدت نیز قابل مدیریت است. در صورتی که سیاست‌گذار از طریق مهار نقدینگی، جلوی رشد شاخص قیمت را گرفته و انتظارات قابل‌کنترل را تا حدی مدیریت کند، حتی اگر بخشی از ریسک‌های سیاسی ادامه یابند، می‌تواند حجم تقاضای غیرمعاملاتی ارز را کاهش دهد؛ به عبارت دیگر، مهار نرخ حقیقی ارز با استفاده از سیاست‌های ایجابی، می‌تواند لنگری برای مدیریت میان‌مدت و بلندمدت بازار ارز باشد.

فعالان بازار ارز می گویند در ادامه مسیر با توجه به سیاستگذاری بازارساز پیش بینی می شود در مورد موج های تورمی آینده، شاخص قیمت ها از روند روبه رشد متوقف شود و ریسک در بازار ارز از بین برود. در این صورت می توان انتظار داشت که نرخ ارز در بازار آزاد به نرخ واقعی آن نزدیک شود. 

اما مورد دیگر این است که شاخص تورم به روند صعودی خود ادامه ندهد اما ریسک‌های سیاسی همچنان تداوم داشته باشند که با توجه به سابقه بازار ارز ایران در این حالت انتظار می رود بازار ارز با تلاطم قابل ملاحظه ای مواجه نشود اما در بازار آزاد نرخ ارز افزایش پیدا کند. آخرین پیش بینی نیز حاکی از آن است که چنانچه هم شاخص قیمت و هم ریسک سیاسی و تقاضای غیر معاملاتی افزایش پیدا کند، در این شرایط بازار ارز با روند صعودی قیمت ها مواجه شود.

بازار متشکل ارزی به زودی راه اندازی می شود

مدیرعامل بازار متشکل معاملات ارز نیز در همین راستا روز گذشته ضمن توضیح درباره آخرین وضعیت راه‌اندازی این بازار، از تکمیل تمام مراحل ثبت شرکت در سامانه ثبت شرکت و اجرای فاز عملیاتی خبر داد.

محمود شکسته‌بند درباره بازار متشکل معاملات ارز تصریح کرد: کارهای کارشناسی، برنامه‌های نرم‌افزاری و سیستم‌های مورد نیاز این بازار نیز در حال طراحی و تدوین است و به طور مرتب هیأت مدیره شرکت، جلسات مستمری را با کارشناسان فناوری اطلاعات برگزار می‌کند.

مدیرعامل بازار متشکل معاملات ارز در پایان اعلام کرد که پس از طی شدن فاز تأسیس، فاز عملیاتی بازار به صورت آزمایشی آغاز خواهد شد. برای امنیت معاملات در بازار متشکل ارزی، متولی حساب خریدار و فروشنده می شود فرایند ثبت شرکت بازار متشکل ارزی و تأمین سرمایه از سوی سهامدران انجام شد و طبق اعلام مدیریت این بازار، حساب شرکت افتتاح شده و سرمایه 200 میلیارد تومانی بازار متشکل ارزی در حساب قرار گرفت.

مدیران بازار متشکل ارزی می گویند: احتمال زیاد از ابتدای هفته آینده تمامی فرایند مربوط به راه اندازی بازار متشکل ارزی کامل می شود و این بازار رسماً فعالیت خود را با هدف شناسایی و هویت بخشی به بازیگران اصلی بازار ارز آغاز می کند.

.